Są różne rodzaje urlopów, z różnych powodów wykorzystujemy urlopy. W poniższym artykule postanowiliśmy usystematyzować temat urlopów, bo to rozległa kwestia. Urlop wykorzystujemy na wypoczynek, wychowanie dziecka, poprawę stanu zdrowia, szkolenia i wiele innych spraw. Jaki urlop, komu i kiedy przysługuje?

Zobacz też: zasiłek chorobowy.

Rodzaje urlopów

Zdaniem wielu, to urlop wypoczynkowy jest najbardziej poszukiwany. Ale to nie koniec listy. Polskie przepisy dają pracownikom prawo do urlopu na życzenie, okolicznościowego, a nawet szkoleniowego. Rodzice? Mogą korzystać z urlopu macierzyńskiego, tacierzyńskiego i ojcowskiego, a także wychowawczego. Są też wybrane profesje, które mają specjalny urlop dla regeneracji zdrowia. A co z płacą? W większości przypadków urlop jest płatny. Ale są wyjątki. I chociaż prawo do urlopu istnieje, nie zawsze można go wziąć w dowolnym czasie. Czy zastanawiałeś się kiedykolwiek nad szczegółami dotyczącymi urlopów?

Urlop wypoczynkowy

Każdy pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego, niewzględnie od formy zatrudnienia. Główną zasadą jest, że to prawo jest święte i skaluje się z czasem pracy. Płatny urlop to standard, a nie wykorzystany w jednym roku? Przenosi się na kolejny.

Kto ma prawo do tych dni wolnych? Bez wyjątku każdy pracownik. Startując pracę, zyskuje się prawo do wypoczynku – i to za każdy miesiąc służby. Nowicjusz ma prawo do 1/12 rocznego urlopu za każdy przepracowany miesiąc. W następnych latach? Prawo do pełnego urlopu od razu.

Urlop wypoczynkowy ile dni przysługuje?

Jak to jest z ilością tych dni? Czas służby decyduje o ilości dni wolnych.

Dla pracownika to:

20 dni wypoczynku – jeśli służba nie przekracza 10 lat,

26 dni wypoczynku – gdy masz za sobą więcej niż 10 lat.

Co ważne, do stażu pracy liczy się każda chwila, niezależnie od ewentualnych przerw czy powodów zakończenia współpracy.

Urlop na żądanie

Załóżmy, że masz potrzebę oderwać się od pracy bez uprzedniego planowania. Istnieje coś takiego jak urlop na żądanie. To unikalne odgałęzienie z regularnego urlopu, które daje pracownikom pewne swobody. Wyjątkowy, bo nie jest ograniczony do standardowej koncepcji odpoczynku. Można go rozbić na kilka dni lub wziąć cały naraz. Ale ważne jest, by nie zapomnieć o jednym – musisz go zużyć w tym samym roku. Inaczej, te dni wygasają. Przechodzą w niebyt, choć nie całkowicie, bo wciąż możesz je wykorzystać następnym razem – ale już nie w tej specyficznej formie.

A pracodawca? Teoretycznie nie powinien odmawiać. Ale nie zawsze jest to tak proste jak się wydaje. Jeśli wszyscy pracownicy nagle wybiorą jednocześnie ten rodzaj urlopu, zamiast konstruktywnego odpoczynku może to przypominać bardziej zbiorowy strajk. Konsekwencje? Być może nieusprawiedliwiona nieobecność.

Niespodzianka Dnia

Zgodnie z prawem, jeśli pracownik ma ochotę na ten rodzaj urlopu, musi dać znać przełożonemu. Ale co ciekawe, może to zrobić nawet w dniu, kiedy chce ten urlop rozpocząć.

Finanse Nie Ucierpią

A co z pieniędzmi? Dla pracownika to proste. Jeśli skorzystasz z urlopu na żądanie, Twój portfel nie zauważy różnicy. Twoja wypłata będzie taka sama, jakbyś pracował w tych dniach.

Urlop na żądanie ile dni

Pracownik ma pewne uprawnienia. Konkretnie rzecz biorąc, ma cztery dni. Cztery dni, które może wykorzystać w dowolny sposób w ciągu roku. Nazywają to urlopem na żądanie. To nie są bonusowe chwile wolności, ale konkretna część jego przysługującego czasu na odpoczynek. Chcąc skorzystać z tej opcji, musisz to zrobić sprytnie. Oznajmij to swojemu przełożonemu zanim rozpoczniesz pracę danego dnia. Bez zbędnych tłumaczeń. Bez wyjaśnień. Po prostu zgłoś chęć.

Czy można wziąć od razu 4 dni urlopu na żądanie?

Ktoś może zapytać, czy jest możliwość wzięcia wszystkich czterech dni naraz. Czy regulacje prawne stawiają tutaj jakieś bariery? Odpowiedź jest prosta. Prawo nie definiuje, jak długo powinien trwać taki urlop. Mówi tylko, że masz cztery dni do dyspozycji w ciągu roku. Czy zdecydujesz się na jedno, dwa, trzy, czy może wszystkie cztery dni pod rząd, to wybór należy wyłącznie do ciebie.

Urlop okolicznościowy

Kiedy życie rzuca pracownikom wyzwanie, prywatne czy rodzinnego charakteru, istnieje odpowiedź: urlop okolicznościowy. Wydarzenia? Ślub, przyjście na świat potomka, a także śmierć.

Regulacje dotyczące urlopu specjalnego Dwa dni przerwy – to coś, co pracownik ma w zanadrzu:

kiedy decyduje się wejść w związek małżeński, gdy na świecie pojawia się jego potomek, albo gdy musi pożegnać swojego małżonka, pociechę, rodziców czy osoby, które wychowały go w miejsce rodziców.

Natomiast jeden dzień przysługuje:

w chwili, gdy ma ślub dotyczy dziecka, gdy odchodzi ktoś tak bliski jak rodzeństwo, teściowie czy dziadkowie, a także osoby, którym pomagał albo które były pod jego opieką.

Procedura wnioskowania o urlop okolicznościowy

Aby ten czas otrzymać, potrzebny jest wniosek. A gdyby pracodawca miał wątpliwości, dokument jest konieczny. Może to być np. odpisu skróconego aktu urodzenia dziecka, odpisu aktu małżeństwa (w zależności od sytuacji).

Urlop szkoleniowy

Urlop szkoleniowy może wykorzystać osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, która podnosi swoje kwalifikacje zawodowe. Warunkiem korzystania z urlopu szkoleniowego jest zgoda pracodawcy na podjęcie nauki.

Wymiar urlopu szkoleniowego

Pracownik, który szkoli się i posiada na to zgodę pracodawcy może korzystać z urlopu w wymiarze:

• 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych,
• 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,
• 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
• 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Wymiar tego urlopu nie może być skracany przez pracodawcę.

Wniosek o urlop szkoleniowy

Urlop szkoleniowy jest udzielany tylko na wniosek pracownika. Trzeba pamiętać, by wykorzystać go dokładnie w dni powiązane z nauką, ponieważ niewykorzystany urlop szkoleniowy przepada. Jak mówi kodeks pracy – urlopu szkoleniowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Urlop bezpłatny

Według art. 174 oraz 174.1 Kodeksu pracy, urlop bez wynagrodzenia to czas, kiedy stosunek pracy zostaje zawieszony. W tym czasie pracownik nie korzysta z zarobków i jest zwolniony z obowiązku pracy. Pracodawca również nie ponosi obowiązku opłacania składek, w tym na ubezpieczenie chorobowe. W konsekwencji, pracownik nie ma prawa do świadczeń takich jak zasiłek chorobowy.

Kiedy można wziąć urlop bezpłatny

Każdy pracownik – bez względu na rodzaj umowy, czy to czas określony czy nie. Możliwość składania wniosku istnieje od pierwszego dnia zatrudnienia. Decyzja o urlopie spoczywa na wniosku pracownika.

Czy pracodawca może nie zgodzić się na urlop bezpłatny?

Art. 174, paragraf 1 Kodeksu pracy mówi jasno: pracodawca ma prawo, ale nie obowiązek, przyznać urlop bez wynagrodzenia na pisemny wniosek pracownika. Odmowa? Może być, i pracodawca nie jest zmuszony podawać powodu.

Wniosek o urlop bez wynagrodzenia

Urlop ten jest udzielany na podstawie pisemnego wniosku pracownika. Pracownik nie musi uzasadniać swojej prośby. Co istotne, pracodawca może odmówić takiego urlopu, nie podając przyczyny tej decyzji.

Jak długo można być na urlopie bez wynagrodzenia?

Choć przepisy nie określają konkretnej długości takiego urlopu, praktycznie trwa on od kilku dni do 3 miesięcy. Jeśli jest on dłuższy, strony mogą ustalić warunki jego ewentualnego przerwania z ważnych przyczyn.

Wyjątkowy urlop – praca u innego

Jest specyficzna sytuacja, gdy pracownik może dostać urlop bez wynagrodzenia, aby pracować u innego pracodawcy. W tym przypadku, po uzyskaniu pisemnej zgody pracownika, pracodawca udziela mu takiego urlopu. Wyjątkowo, ten czas jest liczący się do stażu pracy u pracodawcy udzielającego urlopu.

Urlop dla poratowania zdrowia

Przedstawiciele niektórych zawodów mogą korzystać ze specjalnego uprawnienia jakim jest urlop dla poratowania zdrowia. Urlop ten przysługuje sędziom, prokuratorom, policjantom, nauczycielom oraz wykładowcom akademickim.

Urlop dla poratowania zdrowia w wymiarze sprawiedliwości

Sędziowie oraz prokuratorzy mogą wykorzystywać urlop dla poratowania zdrowia po uzyskaniu zgody Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Wymiar tego urlopu to maksymalnie pół roku.

Funkcjonariusze Policji natomiast muszą posiadać zgodę komendanta oraz orzeczenie komisji lekarskiej. Policjantom przysługuje jednorazowo do pół roku urlopu dla poratowania zdrowia, a w trakcie całego okresu pełnienia służby mogą wykorzystać łącznie 18 miesięcy tego urlopu.

Urlop dla poratowania zdrowia w edukacji

Do urlopu dla poratowania zdrowia mają prawo również nauczyciele oraz wykładowcy akademiccy. Podstawę do korzystania z tego uprawnienia daje Karta Nauczyciela. Zgodnie z jej postanowieniami nauczycielom przysługuje urlop dla poratowania zdrowia po przepracowaniu 7 lat w szkole i pod warunkiem, że jest on zatrudniony na czas nieokreślony.

Nauczyciel może przebywać na urlopie jednorazowo do roku, a w całej swoje karierze – nie dłużej niż przez 3 lata.

Urlop macierzyński

W sferze opieki nad dziećmi pojawiają się zasady dotyczące różnych urlopów: macierzyńskiego, rodzicielskiego, wychowawczego i ojcowskiego. To prawa, które zarezerwowane są dla rodziców biologicznych oraz tych, którzy pełnią rolę opiekunów. Aby zrozumieć mechanizmy przyznawania tych urlopów i świadczenia z nimi związane, zapraszam do lektury.

Macierzyństwo i Pracodawca

Jako pracodawca, musisz respektować prawo pracownicy do urlopu macierzyńskiego. Jeżeli matka z jakichś powodów nie wykorzysta całego swojego urlopu, prawo to przysługuje również ojcu. W pewnych, określonych okolicznościach, inny członek bliskiej rodziny może starać się o urlop macierzyński. Mogą to być sytuacje, takie jak śmierć matki czy porzucenie dziecka przez nią.

Ile trwa urlop macierzyński

Właściwy czas trwania urlopu macierzyńskiego jest uzależniony od liczby dzieci narodzonych w jednym porodzie. Może to być od 20 tygodni dla jednego dziecka, aż do 37 tygodni w przypadku pięciorga lub więcej dzieci.

Dla tych, którzy decydują się adoptować, prawo do urlopu macierzyńskiego także przysługuje, przy czym jego wymiar jest uzależniony od liczby adoptowanych dzieci.

Urlop macierzyński ile płatny

Jej oczekiwania były jasne. Macierzyństwo miało swoją cenę. Jeśli podała wniosek do trzech tygodni po narodzinach dziecka, miała zapewnione 80% swojej pensji przez pełne dwanaście miesięcy. Ale każde opóźnienie, każda chwila wahania, miała swoją cenę. Wtedy przez dwadzieścia tygodni dostawała pełną pensję, ale później, kiedy wchodziła w okres rodzicielski, jej wynagrodzenie spadało do 60%.

Kiedy tragedia dotyka

Nie zawsze narodziny dziecka kończą się szczęśliwie. W przypadku narodzin martwego dziecka lub jego śmierci przed ukończeniem ósmego tygodnia życia, matka ma prawo do tzw. skróconego urlopu macierzyńskiego. To czas dla niej, aby odzyskać siły. Taki urlop jest w pełni płatny i wynosi osiem tygodni.

Urlop rodzicielski

Oprócz urlopu macierzyńskiego istnieje także urlop rodzicielski, który przysługuje zarówno matce, jak i ojcu. Jego długość zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Może wynieść od 41 tygodni do nawet 67 tygodni w przypadku dzieci z poważnymi schorzeniami.

Podobnie jak w przypadku urlopu macierzyńskiego, z urlopu rodzicielskiego mogą korzystać też inni członkowie najbliższej rodziny, w określonych sytuacjach.

Urlop taki jest ważnym elementem wsparcia dla rodziców, umożliwiającym im poświęcenie czasu swojemu dziecku w pierwszych latach jego życia. Warto zatem wiedzieć, jakie prawa przysługują pracownikom w tej kwestii i jak je stosować.

Urlop wychowawczy

To nie tylko prawo, ale przywilej: bezpłatny urlop dla tych, którzy służyli swojemu pracodawcy przez co najmniej sześć miesięcy. Taki czas odpoczynku przysługuje do końca roku, kiedy to maluch świętuje swoje szóste urodziny.

Zgłaszanie prośby o przerwę

Decyzja o chwili dla siebie i swojego potomstwa spoczywa na ramionach pracownika. Ale warto pamiętać: żaden pracodawca nie ma prawa odmówić. Ważne jest tylko, aby poinformować go z wyprzedzeniem – conajmniej trzy tygodnie przed planowaną datą.

Regulacje dotyczące czasu wolnego

Maksymalny czas? Trzy lata. Podzielony na pięć segmentów, dla lepszej elastyczności. Ale dla tych rodziców, których potomstwo boryka się z wyzwaniami zdrowotnymi, reguły są bardziej hojne. Mogą oni cieszyć się tym urlopem aż do osiemnastego roku życia swojego dziecka. I nie ma znaczenia, czy skorzystali wcześniej z podstawowego urlopu wychowawczego, czy nie. W świecie Stiega Larssona, prawa i zasady istnieją po to, by służyć ludziom.