Oczekiwanie na narodziny dziecka to radosny czas wypełniony zarówno niesamowitym szczęściem, jak i obawami. Przyszli rodzice muszą zaplanować wiele kwestii, także tych związanych z finansami i pracą. Odpowiednio wcześnie warto zacząć zbierać informacje, które ułatwią nam organizowanie życia po powiększeniu rodziny. Jedną z ważniejszych kwestii jest ZUS a urlop macierzyński – o czym trzeba wiedzieć?
Urlop macierzyński – podstawowe informacje
Czym jest urlop macierzyński i komu przysługuje?
Każda kobieta po urodzeniu dziecka ma możliwość skorzystania z prawa zapewnionego jej w zapisach Kodeksu pracy w postaci pełnopłatnego urlopu macierzyńskiego. Jest to czas przeznaczony na zregenerowanie organizmu oraz zapewnienie obecności matki podczas pierwszych miesięcy życia dziecka.
Urlop tego typu przyznawany jest w takim samym wymiarze bez względu na wiek kobiety, staż pracy czy stosunek umowy o pracę. Należy jednak pamiętać o tym, że mama musi być zatrudniona w oparciu o Kodeks pracy. Oznacza to, że urlop przysługuje osobom zatrudnionym na tzw. etacie, zarówno na czas nieokreślony, jak i określony (o ile czas trwania urlopu przypada na okres pozostawania w stosunku pracy).
Urlop macierzyński a umowa zlecenie? Taka forma zatrudnienia niestety nie daje prawa do urlopu, jednak w przypadku opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe można liczyć na zasiłek macierzyński.
Dowiedz się więcej: Urlopy pracownicze: wypoczynkowy, na żądanie, okolicznościowy, macierzyński i inne.
Wymiar urlopu macierzyńskiego
Czas trwania urlopu zależy od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu. W przypadku jednego potomka wynosi on 20 tygodni, natomiast poród mnogi może skutkować możliwością pozostania w domu z dziećmi od 31 do 37 tygodni. Po wykorzystaniu pierwszych 14 tygodni kobieta ma prawo do zrezygnowania z dalszego urlopu na rzecz ojca.
Kiedy można skorzystać z urlopu macierzyńskiego?
Urlop macierzyński najczęściej wykorzystywany jest bezpośrednio po narodzinach dziecka. Można jednak skorzystać z niego jeszcze w czasie trwania ciąży, jednak w wymiarze nie większym niż 6 tygodni.
W przypadku skorzystania z opcji przypadającej na okres przed rozwiązaniem do pracodawcy należy wystosować wniosek o urlop macierzyński, w którym znajdzie się zaświadczenie lekarza o planowanej dacie porodu.
W przypadku przejścia na taki urlop po narodzinach prawo nie wymaga składania takiego pisma, wystarczy dostarczyć zaświadczenie ze szpitala o odbytym porodzie oraz akt urodzenia dziecka.
Dowiedz się więcej: Urlop macierzyński przed porodem – czy to możliwe?
źródło zdjęcia: Getty Images / MartinPrescott
ZUS a urlop macierzyński
Po urodzeniu dziecka każda kobieta może liczyć na wsparcie nie tylko w postaci możliwości skorzystania z urlopu, ale także w formie zasiłku macierzyńskiego, który wypłacany jest osobom objętym przez ubezpieczenie społeczne przez ZUS.
Zasiłek macierzyński ZUS a urlop macierzyński
Urlop macierzyński jest formą usprawiedliwionej nieobecności w pracy na okres przewidziany w ustawach Kodeksu pracy dla pracownic zatrudnionych na etacie, które są w ciąży lub urodziły dziecko. Zasiłek macierzyński również wiąże się z narodzinami lub przysposobieniem dziecka, jednak jest to forma świadczenia finansowego wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w przypadku, kiedy kobieta rodząc dziecko podlegała ubezpieczeniu chorobowemu.
Komu przysługuje zasiłek macierzyński?
Zasiłek otrzyma każdy, kto obowiązkowo lub dobrowolnie opłaca składki ubezpieczenia chorobowego. Dotyczy on więc zarówno pracowników zatrudnionych na etacie, jak i osób pracujących na umowę zlecenie, bezrobotnych, studentów czy prowadzących działalność rolniczą. Wypłacany jest on na czas za okres urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego oraz rodzicielskiego.
Ile wynosi zasiłek macierzyński ZUS?
Według regulacji prawa w pierwszym roku życia dziecka, czyli na okres urlopu macierzyńskiego lub ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego, uprawniona do pobierania zasiłku osoba nie może otrzymywać kwoty mniejszej niż 1000 złotych. Oznacza to, że po wyliczeniu wysokości przysługującego zasiłku kwoty niższe niż wspomniana wyżej zostaną objęte dopłatami ze strony państwa, aby wyrównać je do ustalonej minimalnej stawki świadczenia.
Zasiłek macierzyński ZUS a urlop macierzyński
Zasiłek za okres trwania urlopu macierzyńskiego jest wypłacany w 100% podstawy wymiaru zasiłku. ZUS informuje, że dotyczy to urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, a także ojcowskiego.
Zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego
Zasiłek może być wypłacany w dwóch wariantach.
W pierwszym z nich świadczenie wypłacane jest w 100% podstawy wymiaru zasiłku do 6 tygodni (lub 8 w przypadku ciąży mnogiej). W kolejnym okresie wypłacane jest jedynie 60%.
Drugą opcją jest skorzystanie z możliwości wypłaty przez cały okres kwoty uśrednionej, czyli 80% podstawy wymiaru zasiłku. Finalnie kwota wypłaconego zasiłku jest więc zawsze taka sama, jednak rozłożenie jej wymiaru może być różne.
Decydując się na drugą z opcji, należy pamiętać o konieczności złożenia wniosku przez kobietę w okresie do 21 dni po narodzinach dziecka, w którym oświadcza, że po upływie czasu uprawniającego do otrzymywania urlopu macierzyńskiego decyduje się na wykorzystanie urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze.
Jak ZUS oblicza podstawę wymiaru zasiłku?
Podczas obliczeń pod uwagę brane są dwie możliwości. Podstawa wymiaru zasiłku równa jest kwocie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego:
- za ostatnie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym doszło do narodzin dziecka,
- za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem całego roku kalendarzowego ubezpieczenia.
Może zdarzyć się także tak, że pracownica nie zdążyła przepracować jeszcze pełnego miesiąca kalendarzowego objętego ubezpieczeniem lub pracuje już drugi miesiąc, jednak pierwszy z nich nie był pełny w rozumieniu od 1 dnia miesiąca. W takim przypadku podstawa wyliczana jest w oparciu o to, jakie wynagrodzenie jest przewidziane w umowie o pracę lub jaką kwotę otrzymałby pracownik, gdyby przepracował ten miesiąc (dotyczy wynagrodzeń zmiennych).
Dowiedz się więcej: Kto płaci za urlop macierzyński?
źródło zdjęcia: Getty Images / talevr
ZUS a urlop macierzyński – kontrole prawidłowej wypłaty zasiłku
ZUS jest upoważniony do przeprowadzania kontroli w okresie, na który przewidywane jest wypłacanie zasiłku. Wynika to z faktu, że w praktyce czasami dochodzi do fikcyjnego zatrudniania kobiet lub zakładania przedsiębiorstw w celu wyłudzenia lub zwiększenia kwoty świadczeń.
Pomimo tego, że prawo nie zabrania zatrudniania kobiet w ciąży, nawet w momencie, kiedy są one świadome swojego odmiennego stanu, ale nie informują one o tym pracodawcy, to jednak działania ZUS mające na celu wyselekcjonowanie osób próbujących oszukać prawo mogą dotknąć także uczciwych pracowników.
Należy pamiętać, że ZUS ma prawo do przeprowadzenia kontroli w miejscu pracy. Warto więc w trakcie wykonywania swoich obowiązków zachowywać na to dowody, czyli np. korespondencję. Dzięki temu łatwiej będzie nam udowodnić, że faktycznie pełnimy powierzone nam funkcje, a zatrudnienie nie jest fikcyjne. Należy zadbać także o kompletność dokumentacji, czyli prawidłowo sformułowaną umowę o pracę oraz zakres obowiązków, a także wysokość wynagrodzenia na piśmie.
Jeżeli zdarzy się tak, że ZUS zakwestionuje nasze prawo do pobierania zasiłku lub zdecyduje się na obniżenie kwoty świadczenia, mamy prawo do egzekwowania przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w miejscu pracy i odwołania się od decyzji ZUS.
Jeśli chodzi o kwestię ZUS a urlop macierzyński, w większości przypadków przyszła mama nie musi martwić się o problemy z zakładem ubezpieczeń społecznych. Warto jednak już odpowiednio wcześniej zebrać informacje dotyczące przysługujących nam zasiłków, aby móc lepiej oszacować swój przyszły budżet oraz umieć egzekwować przysługujące nam prawa.
ZOBACZ RÓWNIEŻ
- Urlopy pracownicze – wszystko co musisz wiedzieć
- Urlop macierzyński na drugie dziecko – co należy wiedzieć?
- Zasiłek macierzyński dla bezrobotnych mam – czy to możliwe?
- Praca na urlopie macierzyńskim – czy to zgodne z prawem?
- Jak przedłużyć urlop macierzyński?
- Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim – co należy wiedzieć?