Z początkiem 2018 roku weszła w życie nowelizacja Karty Nauczyciela, która zmienia między innymi zasady korzystania przez nauczycieli z tzw. urlopu dla podratowania zdrowia. W niniejszym tekście wyjaśniamy, jak w świetle nowych przepisów udzielany jest urlop zdrowotny dla nauczycieli, komu on przysługuje i czy wprowadzone zmiany utrudnią nauczycielom dostęp do tego rodzaju urlopu.
Urlop zdrowotny – co to za rodzaj urlopu?
Urlop zdrowotny, a właściwie urlop dla podratowania zdrowia, jest odmianą urlopu pracowniczego, który przysługuje wyłącznie wybranym grupom zawodowym m.in. nauczycielom, górnikom, policjantom oraz strażakom. Już sama nazwa wskazuje, jaki jest cel takiego urlopu – podratowanie zdrowia ze względu na wykonywanie zawodu w trudnych warunkach. Urlop zdrowotny jest płatny i można z niego skorzystać w czasie trwania stosunku pracy, aby odzyskać pełną zdolność do wykonywania pracy.
Kwestie związane z zasadami przyznawania urlopu dla podratowania zdrowia określone są nie w Kodeksie Pracy, lecz w przepisach szczegółowych dotyczących poszczególnych grup zawodowych – w przypadku nauczycieli jest to Karta Nauczyciela.
Uwaga! Urlopu zdrowotnego nie należy mylić z urlopem uzupełniającym. Urlop uzupełniający nauczyciela to urlop, z którego może on skorzystać w sytuacji, gdy nie udało mu się wykorzystać przysługującego mu urlopu wypoczynkowego.
Komu przysługuje urlop zdrowotny dla nauczycieli?
Zgodnie z nowymi przepisami nauczyciel, który chce skorzystać z urlopu dla podratowania zdrowia, musi najpierw spełnić następujące warunki formalne związane ze stażem pracy:
- w momencie ubiegania się o urlop być zatrudnionym na stanowisku nauczyciela na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć,
- mieć przepracowane minimum 7 lat w szkole w wymiarze nie niższym niż ½ obowiązkowego wymiaru zajęć i z zachowaniem nieprzerwanego okresu zatrudnienia (w przypadku przerwania zatrudnienia okres między ustaniem poprzedniego zatrudnienia a podjęciem kolejnego nie może być dłuższy niż 3 miesiące).
Ważne: Do 7-letniego stażu pracy wliczane są okresy czasowej niezdolności do pracy wynikające z choroby lub urlopu innego niż wypoczynkowy, o ile łącznie nie przekroczyły one okresu 6 miesięcy.
Urlop zdrowotny dla nauczycieli – w przypadku jakich chorób przysługuje?
Nowe przepisy wyraźnie określają, w jakim celu może być udzielony nauczycielowi urlop dla podratowania zdrowia. Celem może być:
1) przeprowadzenie zaleconego (w domyśle: przez lekarza) leczenia:
- choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej,
- choroby, w której powstaniu istotną rolę odgrywają czynniki związane z wykonywaną pracą.
2) odbycie leczenia uzdrowiskowego lub rehabilitacji uzdrowiskowej.
Warto tutaj wspomnieć o pewnych nieporozumieniach związanych z wyżej wymienionymi przepisami. Po ich publikacji pojawiły się interpretacje, że np. choroby nowotworowe nie będą już mogły być podstawą do udzielenia nauczycielowi urlopu zdrowotnego.
W związku z powyższym Ministerstwo Edukacji Narodowej wydało na swojej stronie internetowej oświadczenie (sprawdź tutaj), w którym wyjaśniło, że do chorób związanych z pracą zawodową zalicza się szereg chorób wieloczynnikowych m.in. choroby układu oddechowego, układu pokarmowego, układu ruchu, choroby skóry, choroby psychiczne, cukrzycę, a także niektóre nowotwory.
Urlop zdrowotny dla nauczycieli – procedura wnioskowania
W wyniku nowelizacji przepisów zmieniła się procedura wnioskowania o urlop dla podratowania zdrowia, a także zasady jego przyznawania. Przede wszystkim o konieczności skierowania nauczyciela na taki urlop decyduje teraz lekarz medycyny pracy, a nie jak dotąd lekarz prowadzący np. lekarz rodzinny lub specjalista.
Procedura wnioskowania i udzielania urlopu zdrowotnego wygląda z kolei następująco:
- Nauczyciel najpierw musi złożyć wniosek do dyrektora szkoły o skierowanie na badania lekarskie w celu uzyskania ewentualnego orzeczenia o konieczności skorzystania z urlopu dla podratowania zdrowia. Nie jest więc to wniosek o urlop dla poratowania zdrowia, lecz o skierowanie na stosowne badania. Wniosek nie wymaga uzasadnienia.
- Dyrektor szkoły wydaje nauczycielowi skierowanie.
- Nauczyciel udaje się ze skierowaniem do wyznaczonego lekarza, który w celu wydania orzeczenia może go skierować na badania i konsultacje specjalistyczne (ich koszty pokrywa szkoła) lub wydać orzeczenie na podstawie dostarczonej dokumentacji z dotychczasowego leczenia.
- Lekarz wydaje orzeczenie o konieczności udzielenia nauczycielowi urlopu, określając czas niezbędny na przeprowadzenie leczenia.
- Zarówno nauczycielowi, jak i dyrektorowi przysługuje 14 dni na złożenie odwołania od orzeczenia lekarskiego.
- Na podstawie orzeczenia lekarskiego dyrektor szkoły udziela nauczycielowi urlopu dla podratowania zdrowia.
W przypadku odwołania od orzeczenia lekarskiego, sprawa trafia np. do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy, który ma 30 dni na jej rozpatrzenie i wydanie ostatecznego orzeczenia.
Urlop zdrowotny nauczyciela – dokumentacja: wzór skierowania na badania lekarskie oraz wzór orzeczenia lekarskiego zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dn. 19.01.2018 r. w sprawie orzekania o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia.
Dowiedz się więcej: Jak napisać podanie o urlop dla poratowania zdrowia? >>
Ile może trwać urlop zdrowotny dla nauczycieli?
Urlop dla podratowania zdrowia nauczyciela może trwać maksymalnie 1 rok.
W ciągu całego okresu zatrudnienia nauczyciel może skorzystać z urlopu zdrowotnego w łącznym wymiarze nie przekraczającym 3 lata (czyli np. trzykrotnie skorzystać z rocznego urlopu dla podratowania zdrowia). Należy jednak pamiętać, że o kolejny urlop zdrowotny można ubiegać się po upływie minimum 1 roku od zakończenia poprzedniego urlopu.
W przypadku, gdy urlop trwa dłużej niż 30 dni, nauczyciel obowiązkowo będzie kierowany na badania kontrolne w celu określenia jego zdolności do dalszego wykonywania pracy na danym stanowisku.
Dowiedz się więcej: Roczny urlop zdrowotny – jakie mogą być tego konsekwencje? >>
Urlop zdrowotny a ocena pracy nauczyciela
W świetle przepisów w czasie trwania urlopu zdrowotnego nauczyciel nie powinien wykonywać żadnych obowiązków w szkole, ani prowadzić zajęć, ani uczestniczyć w radzie pedagogicznej itp.
Dyrektor szkoły nie może więc wezwać nauczyciela przebywającego na urlopie zdrowotnym do poddania się okresowej ocenie pracy nauczyciela. Ocena taka może być przeprowadzona dopiero po powrocie nauczyciela z urlopu.
Ważne: Dyrektor szkoły może odwołać nauczyciela z urlopu zdrowotnego i wezwać go do powrotu do pracy w zasadzie tylko w jednym przypadku: gdy stwierdzi, że nauczyciel podczas urlopu podjął inną pracę zarobkową.
Urlop zdrowotny dla nauczycieli – wynagrodzenie i inne prawa do świadczeń
Podczas przebywania na urlopie dla podratowania zdrowia nauczyciel zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia zasadniczego, a także wszelkich innych dodatków i świadczeń przysługujących mu przed pójściem na urlop (np. dodatku za wysługę lat).
A czy urlop dla poratowania zdrowia jest okresem składkowym? Jak najbardziej, ponieważ jest to normalny okres zatrudnienia, w którym wypłacane jest wynagrodzenie i są odprowadzane składki do ZUS. Okres urlopu zdrowotnego wliczany jest też do 30-letniego stażu pracy nauczyciela, ale nie jest uwzględniany w zakresie ustalania szczególnych uprawnień emerytalnych dotyczących np. 20-letniego stażu pracy w szczególnym charakterze.
Dowiedz się więcej: Jakie przysługuje wynagrodzenie podczas urlopu dla poratowania zdrowia? >>
Czy nowe przepisy utrudnią nauczycielom dostęp do urlopu zdrowotnego?
Ministerstwo Edukacji Narodowej od początku podkreślało, że zmiany w Karcie Nauczyciela dotyczące urlopu dla podratowania zdrowia mają na celu ograniczyć nadużycia w tym zakresie. Choć nikt nie kwestionuje tego, że praca dla nauczycieli bywa niezwykle wyczerpująca, to jednak poprzednie przepisy pozwalały kierować na bardzo długi i odpłatny urlop dla podratowania zdrowia bez solidnego uzasadnienia zdrowotnego.
W efekcie urlop zdrowotny często brały osoby, które w ten sposób chciały uniknąć np. zwolnienia. Podobno tylko w czasie prac nad projektem nowelizacji przepisów na urlopie zdrowotnym przebywało 12 tysięcy nauczycieli. Ministerstwo liczy na to, że zmiany prawa spowodują spadek tej liczby nawet o 25%.
Jest to bardzo prawdopodobne, ponieważ o urlop będzie zdecydowanie trudniej niż wcześniej choćby dlatego, że skorzystanie z urlopu musi mieć teraz uzasadnienie zdrowotne, a o skierowaniu na urlop nie będzie już decydował lekarz pierwszego kontaktu lecz wyłącznie uprawniony lekarz medycyny pracy, który najprawdopodobniej będzie oceniał konieczność skorzystania z urlopu nieco bardziej wnikliwie.
ZOBACZ RÓWNIEŻ
- Jak powinno wyglądać dobre CV nauczyciela
- Czym jest plan rozwoju zawodowego i co powinien zawierać?
- Szkolenia dla nauczycieli – gdzie i jak szukać darmowych kursów
- Urlopy pracownicze: wypoczynkowy, na żądanie, okolicznościowy, macierzyński i inne. Wszystko co musisz wiedzieć!
- Studia doktoranckie – najbardziej przyszłościowe kierunki
- Zawody przyszłości – jakie studia wybrać?
- Komu przysługuje urlop dla poratowania zdrowia i w jakim wymiarze?
- Urlop szkoleniowy dla nauczyciela – co należy wiedzieć?