Odpowiednia pielęgnacja pępka noworodka po powrocie ze szpitala staje się zadaniem świeżo upieczonych rodziców, którzy często traktują ten element codziennej pielęgnacji jako zło konieczne, stresując się i martwiąc. Zupełnie niepotrzebnie!
Tak naprawdę na ten temat funkcjonuje wiele mitów, a odpowiednia pielęgnacja pępka noworodka jest bardzo prosta i wymaga od rodziców jedynie wiedzy. Poniżej wyjaśniamy czym jest kikut pępowinowy, dlaczego jego odpowiednia pielęgnacja jest niezbędna i jak sprawić żeby niepotrzebny problem szybko zniknął (odpadł).
Noworodek a kikut pępowinowy
Kikut pępowinowy to nic innego jak pozostałość po odciętej w szpitalu, podczas porodu, pępowinie, będącej żyłą łączącą dziecko w łonie z łożyskiem matki. To połączenie zapewnia płodowi odpowiedni rozwój, dostarczając mu tlenu i pożywienia, i usuwając jednocześnie produkty powstałe z przemiany materii.
Odcięcie pępowiny następuje po pojawieniu się maluszka na świecie, czyli w momencie kiedy połączenie z łożyskiem matki nie jest już konieczne i malec może sam zacząć oddychać i jeść. Pępowina odcinana jest w odległości kilku centymetrów od skóry dziecka, tworząc w miejscu pępka noworodka tzw. kikut pępowinowy.
Początkowo jest on miękki i elastyczny, a z czasem twardnieje. Standardowy proces gojenia się pępka (a więc czas w jakim następuje odpadnięcie kikuta pępowinowego) trwa z reguły od 10 dni do dwóch tygodni.
Ważne: Czas gojenia się pępka noworodka jest bardzo indywidualny i może trwać kilka dni lub kilka tygodni. Nie stresujmy się i nie martwmy na zapas, jeżeli u naszego maluszka ten czas trwa dłużej niż u bobasów naszych koleżanek. Jeżeli widzimy, że z kikutem nic się nie dzieje, nie warto panikować. Najlepiej zasięgnąć opinii położnej lub lekarza pediatry.
Wygląd kikuta pępowinowego
- Bezpośrednio po urodzeniu i w ciągu kilku pierwszych godzin życia maluszka, kikut pępowinowy jest elastyczny, giętki, miękki i przybiera barwy biało-niebieskie.
- W ciągu kolejnych 24 godzin trwa proces osuszania, obkurczania i twardnienia, a kolor kikuta zmienia się na brązowo-żółty.
- Pod koniec etapu gojenia się pępka, przed jego odpadnięciem kikut nabiera koloru brązowo-czarnego.
Pielęgnacja pępka noworodka
Jeszcze w szpitalu, zaraz po porodzie, przed odcięciem pępowiny, położne zaciskają na pępowinie, przy brzuszku niemowlęcia klamerkę uciskową. W zależności od szpitala i standardów okołoporodowych, klamerka ta może zostać ściągnięta po 2-3 dniach (jeszcze przed opuszczeniem szpitala świeżo upieczonej mamy i noworodka) lub „pojechać” z nami do domu.
Bez względu na to, czy pielęgnacja pępka noworodka odbywa się bez klamerki lub z nią, pamiętajmy że jest to proces zupełnie bezbolesny dla naszego dziecka i nie musimy się martwić, że wyrządzimy mu ból dotykając kikut pępowinowy.
Dlaczego pielęgnacja pępka noworodka jest tak ważna?
Kikut pępowinowy jest niestety najbardziej podatną na zakażenia częścią ciała naszego dziecka i do momentu, w którym nie odpadnie, jest stale gojącą się raną, narażoną na zakażenie i powstanie infekcji. Odpowiednia pielęgnacja pępka noworodka jest ważna ze względu na prewencję wdania do gojącej się rany zakażenia.
Najprostszym i najczęściej polecanym przez lekarzy sposobem pielęgnacji pępka noworodka jest dokładne i delikatne przemywanie jego okolic wodą z mydłem, a następnie jego dokładne osuszenie (najlepiej ręcznikiem jednorazowym, ze względu na bardzo dobrą chłonność wody).
Po kąpieli i odpowiednim osuszeniu pępka, najlepiej położyć spać malca w taki sposób, aby kikut pępowinowy miał ciągły dostęp do powietrza i nie podrażniała go pieluszka jednorazowa (zaleca się zwijanie pieluchy i zapinanie jej na linii bioder, poniżej pępka).
Drugim znanym i często stosowanym sposobem jest pielęgnacja pępka noworodka z wykorzystaniem odpowiednich preparatów np. w sprayu. Są to tzw. preparaty antyseptyczne, do których można zaliczyć Octanisept. Troska o pępek noworodka polega w tym przypadku na dokładnym psikaniu rany (raz lub dwa razy dziennie) w celu wysuszenia kikuta i przyspieszenia procesu odpadania.
Trzecią metodą pielęgnacji pępka niemowlaka, od której powoli zaczynają odchodzić szpitale, położne i lekarze jest przecieranie rany roztworem spirytusu (70-procentowym). Ta metoda stosowana była przez nasze babcie i zakładała, że pępka noworodka nie wolno w ogólne moczyć wodą, ponieważ powoduje ona wydłużenie czasu wysychania kikuta i jego odpadania.
Przeprowadzone badania ujawniły jednak, że dzieci, których rodzice przemywali kikut pępowinowy wodą z mydłem i nie stosowali innych specyfików, szybciej gubiły kikut pępowinowy niż te, które pielęgnowane były roztworem spirytusu.
Pielęgnacja pępka noworodka – czego nie należy robić?
Bez wyraźnych wytycznych pediatry:
- nie smaruj pępka niemowlaka kremem,
- nie natłuszczaj go,
- nie używaj fioletu (gencjany),
- nie posypuj go pudrem lub talkiem,
- w żadnym wypadku nie próbuj go na siłę odrywać, ciągnąć, podważać lub odcinać!
Pielęgnacja pępka noworodka a kąpiel
Zgodnie z aktualnymi zaleceniami dotyczącymi pielęgnacji pępka noworodka, kąpiel i zamaczanie kikuta pępowinowego nie wpływa negatywnie na wydłużenie czasu gojenia się rany.
Co więcej, przemywanie pępka noworodka wodą pozwala na zachowanie odpowiedniej czystości i ogranicza do minimum możliwość dostania się do rany zakażenia.
Dowiedz się więcej: Płyn do kąpieli dla niemowląt – jak wybrać najlepszy? >>
Pielęgnacja pępka noworodka – najbardziej powszechne mity
MIT nr 1: Odpowiednia pielęgnacja pępka noworodka polega na przemywaniu go 70-procentowym roztworem spirytusu.
MIT nr 2: Stosowanie różnego rodzaju maści i specyfików wpłynie na szybsze odpadnięcie kikuta.
MIT nr 3: Kikuta pępowinowego pod żadnym pozorem nie należy moczyć, nie można pozwolić na zachlapanie.
MIT nr 4: Podważanie kikuta pępowinowego wpłynie na jego szybsze odpadnięcie.
Kikut pępowinowy – co jeszcze należy wiedzieć?
Pielęgnacja pępka noworodka jest mocna wspierana przez stały kontakt matki z dzieckiem w pierwszych dobach jego życia. To moment, w którym kobieta przekazuje swojemu dziecku naturalną florę bakteryjną, która zabezpiecza przez dostaniem się zakażenia i rozwinięciem infekcji.
Ze względu na aktualne standardy okołoporodowe noworodki myje się 24 lub 48 godzin po urodzeniu (ze względu na posiadanie naturalnej bariery ochronnej, którą noworodek przynosi na świat w postaci mazi płodowej).
W tym czasie kikut pępowinowy powinien być raz dziennie oczyszczany, za pomocą czystego, zwilżonego wodą gazika. Po umyciu, powinien być odpowiednio osuszony i pozostawiony bez osłonięcia – ważne jest podwijanie pieluchy jednorazowej i zapinanie jej na wysokości linii bioder noworodka.
Dowiedz się więcej: Pierwsza kąpiel noworodka w domu – kiedy i w jaki sposób? >>
Kiedy należy udać się do lekarza pediatry lub poprosić o wizytę położnej?
Warto zaczerpnąć porady specjalisty, jeżeli:
- wokół pępka pojawiło się zaczerwienienie, które jest duże,
- pojawił się obrzęk,
- pępek nieładnie pachnie,
- z pępka wylewa się dziwna wydzielina (wydzielina ropna),
- pępek noworodka zaczyna krwawić (więcej niż kilka kropli),
- proces odpadania pępka trwa dosyć długo (ponad 3-4 tygodnie).
Co może spowodować wydłużenie czasu odpadania kikuta pępowinowego?
Warto znać przyczyny nieodpadającego kikuta pępowinowego:
- mała masa urodzeniowa dziecka,
- wcześniactwo (poród przed 36 tygodniem ciąży),
- gruba pępowina,
- stosowanie miejscowych środków przeciwbakteryjnych w postaci maści, spirytusu lub innych specyfików,
- wada wrodzona u noworodka,
- zaburzenie funkcji białych ciałek krwi.
Zapalenie okołopępkowe
O zapaleniu pępka noworodka może świadczyć jednoczesne pojawienie się wydzieliny ropnej (wydzieliny surowiczej lub krwi), obrzęk skóry w okolicy pępka, wyraźne zaczerwienienie oraz uczucie wzmożonego ciepła przy pępku. Zaobserwowanie takich objawów, powinno spowodować wizytę u lekarza pediatry.
ZOBACZ RÓWNIEŻ
- Gaziki jałowe dla niemowląt – jak wybrać, do czego się przydadzą?
- Krem z filtrem dla niemowląt – jak wybrać najlepszy?
- Ile kosztuje wychowanie dziecka?
- Przewijanie noworodka – poradnik dla mamy i taty
- Kolka u noworodka – przyczyny i sposoby na kolkę u noworodka
- Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie