Służebność gruntowa, podobnie jak inne służebności, należy do tzw. ograniczonych praw rzeczowych. Podpowiadamy co trzeba o niej wiedzieć.
Czym jest służebność gruntowa
Służebność gruntowa to jedna z instytucji prawa cywilnego. Obciąża ona jedną nieruchomość (służebną) na korzyść drugiej (władnącej) w celu zwiększenia jej użyteczności.
Służebność gruntowa uregulowana została w art. 285 Kodeksu cywilnego (sprawdź tutaj). Zgodnie z nim:
„nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności”.
Przytoczony przepis prawny wyraźnie dzieli zatem służebności gruntowe na:
- czynne – polegające na możliwości jakiegoś działania (np. służebność przechodu, przejazdu),
- bierne – zakazujące określonych działań na nieruchomości służebnej (np. zakaz wznoszenia budynku ponad określoną wysokość).
Wśród służebności gruntowych najczęściej spotkać można służebności przechodu i przejazdu (w tym służebności drogi koniecznej) oraz służebności polegające na prowadzeniu i utrzymaniu określonych przewodów zapewniających dostawę mediów. Spełniają one ważną rolę, zwłaszcza w stosunkach sąsiedzkich czy rodzinnych, ale także w rolnictwie oraz obrocie gospodarczym.
Na czym polega służebność przechodu i przejazdu
Służebność przechodu lub przejazdu to prawo właściciela jednej nieruchomości (władnącej) do poruszania się (przechodzenia, przejeżdżania) po nieruchomości, która jest własnością innej osoby (nieruchomości służebnej).
W momencie ustanowienia służebności określa się jej zakres, a więc ustala, w jaki sposób osoby uprawnione będą mogły przechodzić i przejeżdżać przez daną nieruchomość. Najczęściej robi się to poprzez zaznaczenie na mapce fragmentu nieruchomości, po którym można się poruszać, oraz zapisie, że można będzie poruszać się wydzielonym pasem gruntu o danej szerokości położonym przy jednej z granic działki.
Warto zaznaczyć, służebność przechodu lub przejazdu – podobnie jak inne służebności gruntowe – przypisana jest do nieruchomości, a nie do właściciela gruntu. Tak więc służebność nie wygasa z chwilą zmiany właściciela nieruchomości (zarówno służebnej jak i władnącej).
Jak powstaje służebność gruntowa
Służebność gruntowa może powstać w wyniku:
- umowy stron,
- orzeczenia sądu (najczęściej przy postanowieniu znoszącym współwłasność),
- decyzji administracyjnej,
- zasiedzenia (jednak tylko wówczas, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia).
Istnienie służebności gruntowej odnotowuje się w księdze wieczystej, w różnych działach w zależności od tego czy dotyczy to nieruchomości służebnej czy władnącej:
- w dziale I-Sp nieruchomości władnącej – jeśli właściciel tej nieruchomości ma na przykład prawo przejeżdżać przez działkę sąsiada,
- w dziale III nieruchomości służebnej – jeśli właściciel tej nieruchomości musi godzić się, żeby sąsiad przejeżdżał przez jego działkę.
Najprostszym sposobem zakończenia służebności gruntowej jest oświadczenie o zrzeczeniu się tego prawa przez właściciela nieruchomości władnącej, złożone właścicielowi nieruchomości służebnej. Służebność taka wygasa też wskutek jej niewykonywania przez 10 lat.
ZOBACZ RÓWNIEŻ